Kısa Cevaplarla Tarih Sohbetleri - I

Bu yazı serisinde sizlerden sıklıkla gelen tarih sorularını naçizane ve bildiğim kadarıyla kısa paragraflarla cevaplamaya çalışacak ve ardından ayrıntıları okuyabileceğiniz kaynakça sunacağım. Siz de sorularınızı yorum bölümünde sorabilirsiniz.

Sizden sorular geldikçe seri devam edecektir.

- Vahdettin Vatan Haini Miydi?

Bu konu hakkında kesin bir bilgimiz yok, ancak Sultan Vahdettin'in vatan hain olmaktan çok; dönemin koşulları, şahsi karakteri ve olaylar zinciri nedeniyle eli-kolu bağlı bir padişah görünümünde olduğunu söyleyebiliriz. Biraz da naif bir kişiliğe sahip olması çok ön planda olmamasına sebep olmuştur. Tahta çıktığı zaman söylediği sözler de bunu doğrulamaktadır:

"Ben bu makam için hazırlanmadım. Çocukluğumdan beri vücutça rahatsız olduğumdan layikiyle tahsil edemedim. Yaşım kemale erdi, dünyada bir emelim kalmadı. Biraderle hangimizin evvel gideceğimiz malum olmadığından bu makamı bekleyişte değildim. Fakat takdiri ilahi böyle teveccüh etti, bu ağır vazifeyi deruhde eyledim. Şaşmış bir haldeyim, bana dua ediniz."

Bunun dışında devrin bazı anılarında belirtilen açıklamalara göre Mustafa Kemal'i Samsun'a gönderen Sultan Vahdettin'dir. Sultan Vahdettin'in ülkeyi terkederken yanına hiçbir eşya almayışı, tam aksine devlet malı olduğu için şahsi Kur'an-ı Keriminin taşıma kabını bile giderken saraya geri gönderdiği belgelerle sabittir. Cumhuriyet rejimi dolayısıyla da ilk dönemlerde rejimi desteklemek adına Sultan Vahdettin karşıtı propagandalar yapıldığını biliyoruz.

Sultan Vahdettin ile ilgili ayrıntılı kaynakça:

• Sürgün Sultan, Zekeriye Yıldız
• Vahideddin, Mustafa Kemal ve Milli Mücadele, Turgut Özakman
• Bir Mazlum Padişah: Sultan Vahideddin Han, Kadir Mısıroğlu

- "Türk" Adı Nereden Geliyor?

"Türk" adının kökeni hakkında pek çok bilgi ve yorum bulunuyor. Ancak genel kanı "güçlü, kuvvetli" anlamını ön planda tutmaktadır. Türk adına dair elimizde olan ilk kaynaklar Çin yıllıklarına ait. Bu yıllıklarda Türk adı Çince miğfer olarak geçiyor. Çok ayrıntılı bir konu olduğu için aşağıdaki kaynak makalelerden en ince ayrıntısına kadar okuyabilirsiniz.

Türk adı ile ilgili ayrıntılı kaynakça:

• Tarihte Türk Adı, İbrahim Kafesoğlu
• Türklüğün En Eski Zamanları, Tuncer Baykara

- Sarıkamış'ta 90 Bin Şehit Verdiğimiz & Askerimizin İaşesiz Bırakıldığı Doğru Mu?

Tam da Sarıkamış Harekatı'nın 102. yılında bu soruya cevap verebilmek gerçekten çok güzel oldu. "90 bin şehit" teorisi bir Fransız tarihçi tarafından ortaya atılmış ve malesef dönemin tarihçileri tarafından sahip çıkılan bir teori olmuştur. Tarihçi ve yazar Mehmed Niyazi şehit sayısının tüm belgelerde toplam sayının 23 bin civarında olduğunu, 90 bin yalanının da ilk olarak Ruslar tarafından uydurulduğunu kaydeder. Askerlerimizin tek kurşun dahi atmadan donarak öldükleri ise daha büyük bir propaganda yalanıdır. Zira Türk ordusu Rusları Sarıkamış Dağlarının gerisine kadar püskürtmüş ancak burada birbirinden habersiz iki Türk tümeninin yanlışlıkla birbirini düşman zannetmesi sonucu savaşın üstünlüğü Ruslara geçmiştir.

Askerin iaşesiz bırakılması hususunda da çeşitli görüş farklılıkları bulunsa da genel kanı seferin başlangıcında iaşenin yeterli düzeyde olmadığıdır. Bununla beraber komutanlar durumu seferin hemen başında fark etmiş ve erzak ile giysi temini konusunda hemen tedbir alınması hususunda hükümeti bilgilendirmiştir. Bahriahmer, Bezmialem ve Mithatpaşa adlı 3 büyük erzak gemisi Trabzon limanına Sarıkamış Harekatı için erzak götürmek için yola çıkmış, ancak Zonguldak'ı bombalamak amacıyla Karadeniz'e açılan 10 gemilik Rus filosu tarafından batırılmıştır. Ardından gönderilen dört bin tonluk Derne adlı geminin de Ruslar tarafından batırılması sonucu asker tamamen iaşesiz durumda kalmıştır.

Sarıkamış Harekatı ile ilgili ayrıntılı kaynakça:

• I. Dünya Savaşında Kafkas Cephesi: Sarıkamış Savaşı, TTK(Online)
• Enver Paşa ve Sarıkamış Harekatı, Ziya Nur Aksun

Şimdilik bu üç soruyu cevaplayıp bırakıyorum. Sizler de tarih ile ilgili merak ettiklerinizi yorum bölümünden veya iletişim formu vasıtasıyla bana iletebilirsiniz.

Bir önceki "2017 İçin Günlük & Haftalık Yapılacak Listesi" adlı yazımı okuyabilirsiniz.